“Wanneer ik schilder, ervaar ik onveranderlijk dat ik op reis ben naar de Genesis en beland ik zelfs verder terug in de oorspronkelijke Chaos. Van daaruit probeer ik steeds opnieuw een speelse schepping te verwezenlijken”.
Ruben Herrera is geboren in Chilecito, een dorp in de Argentijnse Andes.
Het monumentale landschap, het karakter van de mensen, de geschiedenis en
de cultuur van deze streek zijn van fundamenteel belang geweest voor zijn
artistieke ontwikkeling. Herrera probeert een brug te slaan tussen twee identiteiten, twee kunsttradities, de Latijns-Amerikaanse en de Europese. In zijn werk tracht hij beide conceptueel en technisch te verenigen. Vanuit dit perspectief kunnen we de oorsprong van zijn Latijnsamerikaanse identiteit vinden in Inca- en Mayakunst en in het werk van kunstenaars als Clemente Orozco, Alfaro Sequeiros, Candido Portinari. De invloed van de Europese traditie vinden we in vroege impressionsten als Corot, in Duitse Expressionsten als Otto Dix en in Surrealisten als Max Ernst. En niet te vergeten Van Gogh en Picasso. Grote meesters, uiteenlopende lessen: van daaruit vindt Herrera een manier om een beeldtaal te ontwikkelen die geheel de zijne is.
De invloed van zijn Argentijnse komaf is evident in de manier waarop Herrera
ons zijn visie op de wereld probeert over te brengen. Zijn vroege werk geeft zijn politieke standpunten weer omtrent de moeilijke situatie waarin zijn land op dat moment verkeert. Na deze periode verschuift de nadruk naar andere thema’s en onderzoeksrichtingen.
De creatie
Een belangrijk en aanhoudend thema in Herrera’s werk is het concept van de
creatie op zich. Hij slaagt erin ons met zijn schilderijen een gelaagde zienswijze te presenteren omtrent de betekenis van de schepping.
“In mijn schilderijen probeer ik dezelfde weg af te leggen als de oerschepping, de Genesis. De bewegingen van mijn hand worden gestuurd vanuit de chaos van het onderbewuste, waar de beelden klaarliggen, vooruitlopend op de blik die ze later zal herkennen als vormen; ze komen uit de eeuwigheid en brengen hun maalstroom tot stilstand voor het raam van het schilderij, waar ik op ze wacht en het stof van de lange reis van ze afschud, ze onder een blauwe hemel plaats en aan u toon. Net als wij zijn ze er gewoon”.
Het schilderij als bestemming
Herrera begint met onverschrokken, snelle penseelstreken op het doek, zonder
vooropgesteld plan om vormen te definiëren. Soms wordt de verf letterlijk op het doek gesmeten, soms gedruppeld of erop geschraapt met verschillend gereedschap. Het resultaat is een kolkend oppervlak van vorm en kleur. Zijn intentie is het creëren van wanorde, chaos, waaraan hij langzaam patronen, vormen en figuren onttrekt. Het schilderij fungeert als de bestemming waar de indrukken, choquerende ervaringen en verrassingen die hij heeft opgenomen uit de wereld om hem heen, kunnen worden uitgedrukt. Op deze manier wordt zijn scheppend werk een subtiel spel van balans tussen bewuste en onderbewuste intentie. Daarna is het aan de beschouwer van het werk om het eigen spel van ontdekking, interpretatie en associatie te beginnen.
Een soortgelijk proces geldt ook voor zijn grafisch werk. Hier wordt chaos gecreërd door te graven in stapels fragmenten van oude linoleum- en houtsneden die Herrera heeft bewaard uit vroeger werk. Hij reconstrueert ze in een nieuwe configuratie, als een collage van een oeuvre dat inmiddels twee decennia bestrijkt. Opnieuw worden nieuwe betekenissen en associaties verleend aan een maalstroom van ongedefinieerd potentieel.
Indeterminantie
Een ander centraal thema is indeterminantie. Herrera heeft de overtuiging dat niets in deze wereld onherroepelijk gedefinieerd is. In zijn werk krijgt een landschap vaste vorm in een persoon en soms lost deze juist weer op in het landschap: alles is veranderlijk en kan alles tegelijk zijn. Op die manier kan het einde weer oorsprong worden en omgekeerd. De figuren die zijn schilderijen bevolken hebben vaak een meervoudig karakter. Het is onduidelijk of ze menselijk, dierlijk of plantaardig zijn. De oorsprong van deze figuren is heel verschillend. In de serie “WEAPONS’ viel Herrera’s oog op Afrikaanse wapens, sierlijke projectielen die worden gebruikt om vogels uit de lucht te slaan. Of symbolen en tekens uit verloren beschavingen in de “SYMBOLS” serie. Ongeacht wat de oorspronkelijke betekenis was van deze voorwerpen of concepten, vervormt Herrera, muteert en transfigureert ze tot hybride figuren die ondanks hun nieuwe vorm toch flarden van herkenning bij ons teweegbrengen.
Deze staat van tegelijkertijd herkenning en vervreemding veroorzaakt de spanning die het werk van Herrera zo uitdagend en bevredigend maakt.
Elk kunstwerk moet verrassen...
Ruben Herrera tracht met zijn werk een visie uit te beelden op de kosmogonie en de cyclische continuïteit van het universum, oorsprong, groei, verval, einde en weer de oorsprong.
Hij krijgt dat voor elkaar door een syncretische benaderingswijze, door divergerende
en tegenstrijdige zienswijzen te verzoenen, opdat de beschouwer niet gehinderd wordt door voorkennis. Op deze wijze wordt het werk met een frisse blik bekeken en kan elke keer opnieuw op zijn waarde geschat worden. Zoals Picasso ooit zei: “elk kunstwerk moet, als het eenmaal klaar is, verrassen... door originaliteit, concept of experiment”. Herrera gelooft in deze kunstopvatting en voegt er nog aan toe dat het kunstwerk vooral de kunstenaar zelf moet verrassen. Door deze manier van werken probeert hij voortdurend iets nieuws uit het schilderij te halen. Dit “nieuws” moet echter geen geïsoleerd incident zijn zonder enige referentie aan hetgeen al bestaat. Het moet een nieuwe verrassende toevoeging zijn aan wat zovele kunstenaars door de jaren heen hebben bijgedragen.
Internationale bekendheid
Ruben Herrera heeft prijzen gewonnen op internationale concoursen als de Salon Grafique in Marseille en het Michel Ghelderode Concours in Brussel. Zijn werk is in vele Europese en Latijnsamerikaanse landen, Canada en China tentoongesteld en maakt deel uit van openbare en privé-verzamelingen in Nederland; daarnaast zijn er van zijn hand muurschilderingen in openbare gebouwen. Zijn werk siert de omslag van rond dertig romans van Latijns- amerikaanse schrijvers, o.a. Ernesto Sabato, Mario Benedetti, Cortázar, Gabriel García Marquez, Mario Vargas Llosa, speciaal hiervoor gemaakt in opdracht van de Nederlandse uitgeverij Meulenhoff en de Spaanse uitgeverij Plaza y Janés.